Sỏi thận là một trong những bệnh phổ biến, tuy không quá nguy hiểm nhưng cũng gây nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Do đó, chẩn đoán bệnh và những xét nghiệm khi có những dấu hiệu ban đầu của bệnh sẽ giúp bạn sớm có phương pháp điều trị sớm, triệt để, tránh những biến chứng nguy hiểm và tốn kém chi phí. Hiện nay, có khá nhiều phương pháp xét nghiệm có thể chẩn đoán được người bệnh có sỏi thận hay không và vị trí cũng như kích thước của viên sỏi, các tác hại ảnh hưởng của sỏi đến hệ niệu.
Bạn nên đọc:
> Bài thuốc chữa trị bệnh sỏi thận, sỏi đường tiết niệu, sỏi bàng quang
> Tất tần tật về những cây thuốc chữa bệnh sỏi thận
Tùy theo mức độ nghi ngờ của bệnh nhân mà bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một trong những phương pháp xét nghiệm chuẩn đoán sỏi thận phổ biến dưới đây:
Xét nghiệm sinh hóa nước tiểu và máu
Để đánh giá chức năng thận và ảnh hưởng của sỏi thận đến hệ bài tiết của cơ thể, thì xét nghiệm sinh hóa máu và nước tiểu là vô cùng cần thiết. Đây cũng là biện pháp hàng đầu trong việc phát hiện bệnh.
Xét nghiệm máu bao gồm những hạng mục cụ thể như định lượng cretatinin máu, ure máu, điện giải đồ, đánh giá mức độ dự trữ kiềm..kết quả xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ định hình được tình trạng bệnh và lên phương án trị sỏi thận cho bệnh nhân.
Về nước tiểu, thì những xét nghiệm chi tiết về độ Ph, tìm vi khuẩn để xem có nhiễm trùng tiết niệu hay không… Việc phân tích các loại tinh thể có trong nước tiểu sẽ giúp bác sĩ biết được bản chất viên sỏi mà bệnh nhân đang mắc phải.
Siêu âm
Đây là một kỹ thuật hiện đại nhưng đơn giản, tiết kiệm nên rất phổ biến. Siêu âm còn có tên gọi khác là âm vang ký, phương pháp này sử dụng những tín hiệu phản hồi từ sóng âm thanh trên vật chất sau đó tạo ra hình ảnh của sự vật.
Nếu phát hiện có sỏi, hình ảnh trên máy tính sẽ thể hiện bóng sáng của một vật cản, tiếp đến là một vệt đen gọi là bóng lưng.
Do vậy, kỹ thuật xét nghiệm sỏi qua máy siêu âm chỉ cho ra hình ảnh một phía của viên sỏi và khó xác định được đầy đủ các thông tin khác của sỏi, đôi khi rất khó để phân biệt giữa viên sỏi và đám vụn sỏi hay cặn nước tiểu.
Thế nên phương pháp này phụ thuộc nhiều vào khả năng chuyên môn của người đọc và tùy vị trí, đường đi mà có thể soi thấy bằng máy siêu âm hay hoặc không.
Thường thì các bác sĩ phải dùng thêm phim X-quang mới có thể xác định rõ ràng hơn chứ không thể đưa ra kết luận và phương pháp điều trị ngay được.
Tuy còn nhiều hạn chế, song phương pháp xét nghiệm bằng máy siêu âm lại được sử dụng rất nhiều để xác định chẩn đoán bệnh nhanh chóng, ít tốn kém và không có hại cho bệnh nhân nên có thể làm đi làm lại nhiều lần, thuận tiện cho việc theo dõi sỏi có tái phát trong thời gian dài.
Theo các kết quả nghiên cứu của việc chẩn đoán bệnh sỏi thận, người ta chỉ chẩn đoán viên sỏi với tỷ lệ chính xác khoảng 30% và đa số là khi sỏi đã khá to.
Chụp X-quang
Hình X quang bụng thông thường (A) chỉ cho thấy một viên sỏi ở hố chậu bên phải (mũi tên trắng). Hình chụp X quang hệ tiết niệu bằng đường tĩnh mạch (B) cho thấy các đài bể thận và niệu quản bên phải (mũi tên đỏ ) bị dãn do ứ nước tiểu. Hình ảnh này còn cho thấy niệu quản ngay phía trên viên sỏi (mũi tên đen) bị co thắt (mũi tên vàng). Ảnh nguồn: yhoccongdong.com
Tương tự như phương pháp siêu âm, chụp X-quang cũng rất phổ biến và chi phí thấp, hầu hết các bệnh viện đều được trang bị máy chụp và phòng chụp X-quang để chẩn đoán nhiều loại bệnh. Với sỏi thận, phương pháp chẩn đoán này giúp cho các bác sĩ có thể nhìn rõ được vị trí và kích thước sỏi trong hệ niệu. Chính vì vậy, phương pháp chẩn đoán bằng tia X-quang được sử dụng chủ yếu cho dụng cho các bác sĩ, thầy thuốc khoa tiết niệu chẩn đoán và điều trị bệnh. Dưới đây là các phương pháp chuyên sâu chẩn đoán bệnh sỏi thận bằng X-quang:
Chụp phim X-quang không chuẩn bị
Phương pháp chụp X-quang này là lấy phim chụp bộ niệu không cản quang, hay gọi là không chuẩn bị chỉ về phương diện thuốc, còn bệnh nhân vẫn phải chuẩn bị về phương diện ruột. Trước khi chụp cần đảm bảo trong ruột đã được loại bỏ hơi và các chất thải để không làm che lấp các chi tiết cần chụp; nếu không được rửa ruột thì người ta phải dùng liều thuốc xổ mạnh cho bệnh nhân để tống chất thải ra khỏi ruột.
Trên phim chụp X-quang nếu có sỏi có thể xuất hiện như sau:
– Sỏi canxi photphat: Một khối trắng bờ tròn đều, đôi khi có những vòng tròn đồng tâm qua quá trình tích tụ.
– Sỏi magie amoni photphat: Thường xuất hiện dưới dạng sỏi nhiều nhánh như củ gừng hoặc san hô nên còn được gọi là sỏi san hô. Sỏi này cản quang mạnh, xuất hiện màu trắng đục trên phim, nếu có phối hợp với canxi photphat hoặc oxalat thì có thể xuất hiện các vòng đồng tâm.
– Sỏi canxi oxalat: Thường là các hòn sỏi nhỏ và tròn, trên X quang thấy có nhiều gai hướng tâm.
– Sỏi cystin: Là sỏi kém cản quang, trêm phim X quang có thể thấy dạng trắng mờ, nhưng đặc điểm là bề mặt rất trơn láng, tròn đều.
– Sỏi Urate: Sỏi rất kém cản quang, ít khi phim bộ niệu không chuẩn bị phát hiện được loại sỏi này.
UIV, X-quang thận thuốc hay chụp niệu ký nội tĩnh mạch
Với phương pháp này, các bác sĩ sẽ dùng thêm một chất Iod để chích một liều đưa vào tĩnh mạch của người bệnh, tùy theo mức độ bệnh và cân nặng của người bệnh và chức năng còn lại của thận mà sử dụng liều ít hay nhiều.
Iod này sẽ thận hấp thụ rồi thải ra qua đường tiểu. Khi chiếu tia X-quang vào người bệnh sẽ cho hình ảnh toàn bộ hệ niệu chứa nước tiểu như bể thận, đường niệu quản, bàng quang, niệu đạo.
Nếu có sỏi trong thận sẽ không cản quang, không thấy được trên phim bộ niệu không chuẩn bị thì nay nó sẽ choán một chỗ trong đường tiểu. Khi đó xem phim X-quang sẽ thấy một vùng không có thuốc xuất hiện đúng với hình ảnh của hòn sỏi trong thận.
Ngoài ra, phương pháp chụp niệu ký nội tĩnh mạnh UIV hay X-quang thận thuốc còn cho biết tình trạng ứ nước tiểu do có sỏi trong thận gây ra, tình trạng thận có còn khả năng giữ được hay không để quyết định phương pháp mổ, tình trạng thận sau khi mổ có còn sử dụng được hay không?
Trên nguyên tắc, một bệnh nhân trước khi mổ thận cần được chụp X quang bộ niệu và U.I.V. là tối thiểu, chưa kể đến một vài loại phim đặc biệt khác trong một vài tình huống cần phải thực hiện thêm.
Chụp CT hay X-quang điện toán cắt lớp
Phương pháp chụp X-quang này khá tốn kém do sử dụng phương tiện đắt tiền, tuy nhiên lại chính xác đặc biệt là chụp CT xoắn ốc nên trong nhiều trường hợp sử dụng là rất cần thiết.
Do vậy, bình thường các bác sĩ sẽ không chỉ định chụp CT để chẩn đoán bệnh sỏi thận mà phải có những tình huống khác liên quan, kết hợp với sỏi trong thận.
Nội soi
Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất hiện nay khi sử dụng các dụng cụ quang học để quan sát, kiểm tra sỏi thận trong bàng quang, đường niệu quản, có thể mổ để soi trực tiếp sỏi trong thận (nội soi qua da) cũng như các tổn thương do sỏi gây ra ở bộ niệu.
Đối với bệnh nhân khi sử dụng phương pháp này thường sẽ phải gặp phải sự khó chịu cũng như bị đau là không thể tránh khỏi, vì vậy người ta thường phải sử dụng thuốc gây tê hoặc thuốc mê để có thể thực hiện được xét nghiệm.
Tại các trung tâm ngoại niệu hầu như được trang bị máy để nội soi bàng quang nhưng chưa tới được đường tiết niệu và thận nên cũng gặp một số khó khăn để có thể quan sát trực tiếp để lấy ra khi cần thiết.
Trên đây là những phương pháp xét nghiệm chẩn đoán bệnh sỏi thận phổ biến hiện nay tại Việt Nam. Tùy theo mức độ của bệnh và cơ sở vật chất của bệnh viện, trung tâm y tế mà bác sĩ sẽ yêu cầu sử dụng phương pháp nào đảm bảo việc chẩn đoán được chính xác và nhanh chóng, hạn chế đau đớn và tốn kém cho bệnh nhân.
Việc chẩn đoán bệnh sỏi thận chính xác và sớm là rất quan trọng, không những sẽ giúp chúng ta phòng, điều trị hợp lý tránh để bệnh quá nặng gây ra những biến chứng nguy hiểm và tốn kém chi phí chữa bệnh.
Theo: DYCTVN
Trả lời